Calamiteiten: van kindermishandeling tot verwarde personen
Voorbeelden zijn er te over. Een kind dat het slachtoffer wordt van geweld in een pleeggezin. Een verwarde man die zelfmoord wil plegen door de gaskraan open te zetten. Een instelling met grote kwaliteitsproblemen. Het ongewild openbaar worden van vertrouwelijke, privacygevoelige informatie. Het gaat om een categorie calamiteiten die in veel gevallen gepaard gaat met intensieve maatschappelijke, politieke en media-aandacht.
Voorbereiding op calamiteiten
Steeds meer gemeenten werken inmiddels parallel aan de inkoop van zorg, ook aan de voorbereiding op calamiteiten. Dit in een samenspel tussen burgemeester, wethouder, gemeenteraad, ambtenaren sociaal domein en openbare orde en veiligheid en betrokken ketenpartners. Denk aan de Raad voor de Kinderbescherming, het Openbaar Ministerie, politie, inspecties, GGZ en gecertificeerde instellingen.
Dienstverlening
Het COT ondersteunt gemeenten en instellingen preventief bij de voorbereiding op calamiteiten in het sociaal domein:
- Scenariosessies (kennismaken en oriënteren)
In een discussiesessie met sleutelpersonen, ketenpartners en/of de gemeenteraad bespreken we aan de hand van praktijkcases wat er gebeurt bij een calamiteit. Hoe verloopt de alarmering en opschaling, wie gaat wat doen en wat wordt er van elkaar verwacht? De samenwerkingsafspraken en uitgangspunten bundelen we tot een handzame, vooral praktische notitie. - Planworkshop (afspraken maken)
In een workshop met alle relevante partners ontwikkelen we een ketencalamiteitenplan; een beknopt plan waarin staat wie wat doet bij een calamiteit. De workshop resulteert direct in een conceptplan met hierin de belangrijkste afspraken en thema’s. Van melding, tot continuïteit van zorg, communicatie en evaluatie. Het plan kan hierna in korte tijd worden afgerond. De workshop is tegelijkertijd een oefenmoment. - Reflectiesessies (terugblikken en herijken)
Ondertussen is in veel organisaties de voorbereiding op sociale calamiteiten in volle gang, met plannen, samenwerkingsrelaties en werkafspraken. Logischerwijs vergt het tijd en soms wat extra aandacht om dit proces effectief te laten verlopen. In een reflectiesessie verhelderen we met elkaar wat de stand van zaken is, wat nog aandacht behoeft en wat de ambities zijn voor de komende periode. - Calamiteitenoefeningen (ervaren en toetsen)
Het opdoen van ervaring is één van de krachtigste leer- en toetsmethoden. Om dit in een beheersbare omgeving te kunnen doen, verzorgen wij simulatieoefeningen in meerdere varianten; met en zonder tegenspel, voor het bestuurlijke team alleen, of juist met opschaling vanaf het sociale wijkteam naar het bestuurlijke team. Allen ontworpen om antwoord te geven of vragen zoals “Herkennen we bijtijds wanneer opschaling naar de calamiteitenorganisatie nodig is? Kunnen we snel genoeg hoofd- en bijzaken scheiden? Weten we waar ons calamiteitenteam zich op moet richten en wat de andere teams doen? En lukt het om op gedegen wijze de buitenwereld geïnformeerd te houden?”. - Onderzoeken (reconstrueren en analyseren)
Wanneer uw organisatie toch betrokken is geraakt bij een calamiteit kan een onderzoek nuttig zijn. Soms vraagt een inspectie om onderzoek. Kenmerkend voor onze aanpak hierbij zijn inhoudelijke deskundigheid, een onafhankelijke instelling en maatwerk. Wij staan voor gedegen reconstructies en een scherpe analyse van de gebeurtenissen. Een onderzoek kan ook waardevol zijn als er sprake is van een reeks van ‘bijna-calamiteiten’ en u de onderliggende patronen inzichtelijk wilt maken. - Lessenbijeenkomsten (samen terugblikken en doorpakken)
Vanuit de gedachte dat ervaring de beste leerschool is, verzorgen wij regelmatig sessies waarbij besturen en medewerkers, na een daadwerkelijke calamiteit, terugblikken op hun aanpak en gezamenlijk bespreken wat best practices en lessons learned Dit biedt organisaties goede gelegenheid om, ook na het doormaken van een indrukwekkende calamiteit, gezamenlijk door te pakken en er organisatie-breed beter van te worden.